Al direct bij de start bestond elke editie uit: (schut)kaft, redactionele pagina’s, verenigingsnieuws en advertenties. Daarnaast verscheen jaarlijks een Cumulatieve index van het net afgelopen jaar.
De plek binnen de kaft waar deze verschillende soorten pagina’s werden opgenomen blijkt te hebben gevarieerd. Van de eerste jaargangen (t/m 1925) is uit originele losse editiesets bekend dat het verenigingsnieuws de redactionele pagina’s omhulde. In latere jaargangen werden de verenigingspagina’s juist als uitneembaar middenkatern geplaatst en soms ook aangevuld met algemene berichten en advertenties om op een even aantal pagina’s uit te komen.
Van de oude jaargangen na 1925 zijn bij ons alleen ingebonden exemplaren bekend. Het laten inbinden was een eigen initiatief van de betreffende abonnees, waardoor er ook verschillende varianten voorkomen: katern A om B of andersom, de verenigingspagina’s geheel achter het redactionele deel geplaatst of volledig gescheiden van de redactionele maandedities en allemaal achterin de band bij elkaar. Voor het samenstellen van de digitale bestanden is gekozen voor de meest geziene vorm: plaatsing van de romeins genummerde pagina’s als uitneembaar middenkatern. Uitzondering daarbij zijn de eerder genoemde jaargangen t/m 1925, waar uit de papieren edities een andere volgorde aannemelijker leek.
De wijze van paginanummering van de verschillende onderdelen is in de loop der jaren veranderd. Het enige dat vanaf het eerste nummer tot heden wel altijd onveranderd bleef is het doortellen van de redactionele pagina’s binnen een hele jaargang.
Van elk onderdeel vindt u hieronder een beschrijving met de wijzigingen in de loop van tijd. In de laatste paragraaf wordt toelichting gegeven op de paginanummering van de pdf-bestanden.
1 De (schut)kaft
Vanaf het eerste nummer werd een schutkaft van steviger gekleurd papier gebruikt om de binnenpagina’s te beschermen tijdens het verzenden via de post.
Op de eerste kaften stonden, in een kleine rechthoek bovenaan, alleen wat kenmerkende gegevens over het tijdschrift en de editie. Verder was de kaft volledig gevuld met advertenties, zowel de buiten- als de binnenzijde, vier pagina’s in totaal. Deze schutkaften werden heel lang niet opgenomen in de paginanummering. Met ingang van het nummer 1967-3 werden de kaften volledig meegeteld in de doorlopende paginanummering per jaargang.
In de eerste decennia hadden de kaften geen directe relatie met de redactionele inhoud van de betreffende editie. Vanaf 1949-1 is er voor het eerst sprake van een voorblad zonder reclame, maar met een filatelistisch georiënteerde afbeelding. In het daarop volgende nummer 1949-2 doet de redactie een oproep aan de abonnees om ideeën of ontwerpen voor een betere kaft in te sturen. Een verandering komt met nummer 1950-4, een opzet die in 1951 al weer werd verlaten. Vanaf 1951-5 krijgt de kaft een uniformer uiterlijk zonder maandelijks wisselende afbeelding. Een tekstveldje in de vorm van een postzegel komt daarvoor in de plaats. Met ingang van 1970-1 komt er een nieuw vormgegeven kaft, nu weer met een afbeelding. Maar afgezien van de maandelijkse editiegegevens verandert dat uiterlijk slechts per jaargang. Met deze wijziging werd de voorkaft wel uitgevoerd in meerkleurendruk.
Een maandelijks veranderende kaft komt met de editie 1974-1: elke editie met een eigen afbeelding, waarbij er later ook een steeds duidelijker relatie ontstond met een van de artikelen in dat nummer. Dit is tot op heden zo gebleven.
Van de oudste edities zijn weinig schutkaften overgebleven. Ze waren filatelistisch weinig informatief en werden bij het inbinden van de jaargangen daarom ook vaak als overbodig gezien en weggelaten. De op deze site opgenomen pdf-bestanden van de oudere jaargangen zijn daardoor ook deels zonder de (schut)kaft.
2 De redactionele pagina’s
In de eerste jaargangen was het aantal redactionele pagina’s nog heel beperkt. Wel zijn daarbij al rubrieken aanwezig die nu nog steeds een essentieel en gewaardeerd onderdeel vormen van het Maandblad, zoals die over de nieuwe uitgiften van postzegels.
De redactionele pagina’s zijn vanaf de eerste editie voorzien van een doorlopende nummering per jaargang waarbij de nummers in arabische cijfers zijn weergegeven.
3 Het verenigingsnieuws
Dit was een belangrijk onderdeel van Philatelie, aangezien de oprichters en de zogenoemde “aangesloten verenigingen” het blad gebruikten als communicatiemiddel met hun eigen leden. Zo werden verslagen van bestuursvergaderingen, (financiële) jaarstukken en zelfs alle ledenmutaties opgenomen. Dat laatste inclusief adressen en wijzigingen daarvan.
In de eerste twee edities was het verenigingsnieuws opgenomen binnen het redactionele gedeelte en daardoor de paginanummers ook in arabische cijfers vermeld. Vanaf nr 1922-3 werd het Bonds- en Verenigingsnieuws uitgevoerd als een apart katern, waarvan de pagina’s een nummering in romeinse cijfers kregen. Om aan een even aantal pagina’s te komen zijn er ook altijd advertentiepagina’s in meegenomen en soms aan het eind nog wat klein filatelistisch nieuws.
De plek waar deze pagina’s binnen de kaft werden opgenomen blijkt te hebben gevarieerd, maar het meest gezien is dat deze pagina’s als een uitneembaar middenkatern werden opgenomen, tussen de redactionele pagina’s van de betreffende editie. Bij het inbinden van jaargangen werden deze pagina’s echter vaak achter het redactionele deel geplaatst, of volledig gescheiden van de redactionele maandedities en helemaal achterin de band bij elkaar gezet. Voor de digitale bestanden is gekozen voor uniforme plaatsing van de romeins genummerde pagina’s als middenkatern, tenzij uit originele niet ingebonden papieren edities een andere plaatsing aannemelijker lijkt (1922 t/m 1925).
Een kenmerkend verschil tussen het redactionele katern en deze pagina’s was dat de nummering van de verenigingspagina’s elke editie opnieuw met I begon.
In de periode van WO II werd het verenigingsnieuws sterk ingeperkt, mede in verband met de veiligheid van de leden/abonnees. Door de papierschaarste na de oorlog werd het verenigingsnieuws aanvankelijk zeer beperkt gehouden, minder dan een pagina. Daarom kregen deze pagina’s geen aparte nummering met romeinse cijfers. Vanaf nummer 1948-3 kreeg het verenigingsnieuws meer ruimte ter beschikking waardoor alle ledenmutaties enz. ook weer konden worden gepubliceerd. Hierbij werd opnieuw overgegaan tot het gebruik van de romeinse paginanummering. Met ingang van het nummer 1951-6 is men hiermee gestopt. De pagina’s werden voortaan opgenomen in de doorlopende jaarnummering van het redactionele deel, waardoor het verenigingsnieuws daarmee feitelijk geen apart katern meer was. De zeer uitgebreide vorm van het verenigingsnieuws is per 1966-1 stopgezet. Besloten was dat namen van nieuwe leden, bedankjes, enz. niet meer in het verenigingsnieuws werden opgenomen, met uitzondering van overlijden en royementen. Later is het verenigingsnieuws verder beperkt tot het uitsluitend vermelden van contactgegevens van de vereniging en eventuele vergaderdata.
4 Advertenties
In de eerste decennia werden de meeste advertenties opgenomen in het gedeelte met het verenigingsnieuws. In het redactionele katern werden aan het eind ook wel advertenties geplaatst om aan een even aantal pagina’s te komen. Soms werd ook een apart middenkatern van 4 pagina’s toegevoegd met een uitgebreide advertentie van slechts één firma. Nadat er geen verschillende katernen meer waren, werden advertenties meer verspreid over de gehele bladinhoud. De nadruk bleef daarbij wel nog steeds liggen op plaatsing aan het begin en eind van het binnenwerk, met enkele firmagebonden middenpagina’s.
5 Cumulatieve index
Met uitzondering van het jaar 1943 is van alle jaargangen 1922 t/m 2004 een uitgebreide Cumulatieve index (Ci) verschenen. Ook van deze pagina’s is de verschijningsvorm in de loop der jaren veranderd, maar ook het moment van verschijnen. De oudste vorm is een Ci die in december of januari werd opgenomen in het binnenwerk van die editie, of als los katern werd meegezonden. Deze pagina’s waren niet altijd genummerd. Later werden de pagina’s opgenomen in het redactionele gedeelte en daarbij meegenummerd. Bij ingebonden jaargangen werd, als de Ci pas in een volgend jaar verscheen, deze vaak uit het (januari)nummer verwijderd en met de eigenlijke voorgaande jaargang mee-ingebonden aan het begin van die band. In de pdf-bestanden is de Ci alleen opgenomen binnen een specifieke editie als dat duidelijk de originele plaats was. Bij losse mee-ingebonden Ci’s is deze niet in een editie gezet. Van elke Ci is wel een apart bestand gemaakt dat gedownload kan worden. De nummering van de pagina’s is afhankelijk van de wijze waarop de Ci in de jaargang was verwerkt.
6 De paginanummering binnen de pdf-bestanden
Binnen pdf-bestanden worden pagina’s altijd standaard genummerd van 1-xxx. In het geval van doortellende paginering over meerdere bestanden wordt het opzoeken van een bepaald paginanummer daardoor lastiger. De op deze website opgenomen pdf-bestanden hebben daarom, naast de technische standaardnummering, allemaal een extra paginanummering gekregen die de doortelling wel aangeeft en die daarbij ook “gelijk loopt” met de paginanummering van de papieren edities. Hierbij zijn de volgende aanduidingen gebruikt:
- K voor de vroeger ongenummerde kaftpagina’s en in een bepaalde periode ook voor ongenummerde advertentiepagina’s die buiten de redactionele of verenigings paginanummering waren gehouden (t/m 1967-2). Bij deze jaargangen komen soms dubbelingen of juist ontbrekende redactionele paginanummers voor.
- I, X, V, romeinse cijfers voor het verenigingsnieuws tot 1945.
- 0 … 9, arabische cijfers voor de redactionele pagina’s vanaf het begin, vanaf 1945 voor alle binnenwerkse pagina’s en vanaf 1967-3 ook voor de vier kaftpagina’s.
- B voor ingevoegde ongenummerde Bijlagen van het Maandblad zelf.
- Ci voor ingevoegde ongenummerde Cumulatieve indexpagina’s.
- Adv voor ingevoegde advertentie bijlagen.
Als u de pdf-bestanden online opent en zo leest is het afhankelijk van de browser die u gebruikt of deze extra nummering wel of niet wordt weergegeven. Van de onder Windows werkende grotere browsers (Edge, Chrome en Firefox) geeft alleen Firefox deze handige extra nummering op het beeldscherm weer.
Als u bestanden heeft gedownload en die bekijkt met behulp van een speciaal pdf-programma, zoals Adobe Reader, dan zijn deze extra nummeringen altijd zichtbaar.
Voor meer informatie over browsers en pdf-bestanden zie ook Hulp / FAQ